Kilo aldığınızı düşünüyorsunuz, yüzüğünüz parmağınızı sıkıyor, ayakkabınız artık ufak geliyor, ellerinizde, bacak bileklerinizde ve bacaklarınızda şişlikler meydana geliyor… Bu yaşadığınız sorunlar her zaman kilo artışının değil vücudunuzda biriken ödemin habercisi olabilir. Altında yatan başka hastalıklar olabileceği için, ödem özenle peşine düşüp takip ve çare edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Memorial Ankara Hastanesi İç hastalıkları Bölümü ’nden Uz. Dr. Şatafat Sucu, ödemin nedenleri ve çare yöntemleri ile ilgili veri verdi.
ÖDEM CIDDI BİR HASTALIK HABERCİSİ OLABİLİR
Vücudun herhangi diğer bir uygun de ortaya çıkabilen ödem, en fazla kollarda ellerde ve bacaklarda meydana gelen, cilt ve deri altı dokusunda su birikimine alt oluşan şişliğe denir. Hastalar kilo aldıklarını zannedebilir, kundura ve yüzüklerinin minik gelmesinden yakınabilirler. Altta yatan bir hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkabileceğinden nedeniyle ödem önemsenmesi gereken bir belirtidir. Ödemli bölgeye birkaç saniye basılı tutulduktan sonra gode denilen çukurun oluşması ödemin habercisidir. Bu çukur yatar pozisyonda kalça ve sırtta da oluşabilir.
SEBEBİ AŞIRI TUZLU TÜKETİMİ DE OLABİLİR
Ödemin çoğu sebebi olabilir. Bunlar aralarında, çok uzun süre oturmak ya da benzer pozisyonda uzun vakit kalmak, fazla pozitif tuz harcamak ve hamilelik bulunmaktadır. Bunların yanı sıra bazı sızı kesicilerin, steroid ilaçların, hipertansiyon ve şeker hastalığı ilaçlarının kullanımında ortaya çıkmaktadır. Östrojen kullanımı da ödeme sebebiyet verebilir. Önemli ve uzun süreli protein eksikliği de kanda protein eksikliğine alt ödeme yol açabilir.
YÜREK VE BÖBREK YETMEZLİĞİ OLANLAR UYARI!
Yürek yetmezliği olan hastalarda kalbin daha aşağı bölmelerinden biri ya da her ikisi de kanı etkin bir şekilde pompalama yeteneklerini kaybeder. Bunun sonucunda bacaklarda, ayak bileklerinde, karında ve bazen akciğerde akışkan birikmesi olabilir. Böbrek yetmezliğinde ya da böbrekten protein kaybında, bacaklarda, göz çevrelerinde ya da vücudun öteki bölümlerinde ödem oluşabilir.
Ödem daha birçok önemli rahatsızlık ile ortaya çıkmaktadır. Sirozda karın boşluğunda ve bacaklarda ödem oluşabilir. Bacaklardaki toplardamarlarda yetersizlik varsa (venöz yetmezlik), kan etap damarlarında birikir ve bacaklarda şişme olabilir. Dokulardaki atık maddelerin ve fazla sıvının temizlenmesine muavin olan vücudumuzun lenfatik sistemi zarar görür ya da yetkisiz kalırsa, bir bölgeyi boşaltan lenf düğümleri ve lenf damarları düzgün çalışmayabilir ve ödem oluşabilir.
TUZLU TÜKETİMİNİ AZALTIN
Ödemin esas sebebi fizik tetkik ve tıbbi hikaye ile anlaşılmaktadır. Kan tahlilleri ve radyolojik tetkiklerle bu tanılar desteklenebilir. Tedavide önemli olan ödeme sebep olan hastalığın tedavisidir. Altta yatan hastalığa tarafından çare yöntemi değişmektedir. Tuzlu kısıtlaması genel prensiptir. Günlük ihtiyaçtan fazla tuz alımı vücutta sodyum denilen mineral ile beraber su tutulumuna sebep olacağından, fazla tuz alımından kaçınılmalıdır.
Ilaç tabi etkisi olarak ortaya meydana çıkan ödemlerde hap değişikliği veya doz ayarlaması genellikle yeterlidir. Bazı durumlarda ödemli bölgenin kalpten yüksekte tutulması, masaj ve egzersiz gibi yöntemler ödemin azalmasına muavin olabilir. Ödemli bölgelerde enfeksiyon gelişimine aşinalık olabilir, oluşan yaralar geç iyileşebilir. Bu sebeple ödemli bölgeler olası olduğunca temiz tutulmalıdır.
Venöz yetmezlikte varis çorapları, ilaç tedavisi ve ameliyat gerekebileceği gibi; böbrek, karaciğer (siroz) ve yürek yetmezliği gibi kaynaklı ödemlerde genelde ilaç tedavisi tercih edilir.
ÖDEM DEYİP GEÇMEYİN, ŞİKAYETLERİNİZİ ÖNEMSEYİN
Ani başlayan nefes darlığı, solunum güçlüğü, göğüs ağrısı gibi durumlar, seri tedavi gerektiren akciğer ödemi belirtisi olabilir. Bu durumlarda ivedi bir uzmana uygulamak gerekmektedir.
Bacakta tek taraflı şişkinlik ve kalıcı sancı, but damarlarında oluşan kan pıhtısından kaynaklanabilir. Bu pıhtı damarlar aracılığıyla akciğere gelerek akciğer damar tıkanıklığına (akciğer embolisi) sebep olabilir. Bu koşul ani solunum güçlüğü ve emrindeki/sırt ağrısı ile kendini belirli eden acil bir durumdur. bunun dışında ödem sıklıkla bir sağlık durumu sorununun belirtisi olması sebebiyle her zaman önemsenmeli ve takip edilmelidir.
