Hazar Denizi’nin ve aşağı yatan kaynakların, kıyısı olan ülkeler kadar kullanılabilmesine olasılık tanıyan anlaşma imzalandı. 20 yıl süren müzakerelerin arkasından gelen anlaşmaya Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan imza atacak. Anlaşmaya kadar, kıyısı bulunmayan ülkeler Hazar Denizi’nde asker bulunduramayacak.
20 YILDIR SÜREN KRİZ ANLAŞMAYLA SON BULDU
Hazar denizinin kıyısı olan ülkeler göre paylaşılması ve kullanılabilmesi için 20 yılı aşkın süredir yürütülen müzakereler, liderlerin bugün imzaladığı anlaşmayla nihayetlendi.
Kazakistan’ın Aktau kentinde düzenlenen Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi’ne Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbangulu Berdimuhammedov katıldı.
KIYISI OLAN ÜLKELER IKI TARAFLI KULLANACAK
Hazar’da ekonomi, ulaştırma, çevre, güvenlik ve öteki alanlarda işbirliği konularının ele alınacağı zirvede, geçen sene aralık ayında Moskova’daki Hazar Ülkeleri Dışişleri Bakanları Toplantısında mutabakat sağlanan Hazar’ın hukuki statüsüyle ilgili anlaşmaya imzalar atıldı.
Anlaşma taslağına göre, Hazar Denizi’nin dibi ve toprak altı bölgeleri farklı alanlara bölünürken, deniz yüzeyi de deniz sahası, deniz hududu, balıkçılık alanları ve kaynakların kullanımı gibi esaslara tarafından paylaştırılacak.
Sahilden 15 deniz mili mesafeye dek olan bölgeler, her ülkenin kendi arazisi olarak kabul edilecek. Bu mesafeye 10 deniz mili eklenerek toplam 25 mil, her ülkenin balıkçılık alanı olarak belirlenecek. Diğer kısımlar ise iki tarafli kullanıma açık, tarafsız alan olacak.
KIYISI OLMAYAN ÜLKELER ASKER BULUNDURAMAYACAK
Kıyıdaş ülkelerin meslek birliği ilkelerini ve yasal sorumluluklarını içeren ve beş devlet için eşdeğer koşullar getirdiği vurgulanan taslağa göre, Hazar’ın dibi, alt yana ve karşısında karşıya olan ülkeler aralarında bölgelere bölünecek.
Hazar denizinin hava sahasının kullanımına ilişkin istişarelere anlaşmanın imzalanmasından sonradan da devam edilecek. Ama, anlaşmayla kıyıdaş beş ülkenin dıştan Hazar denizinde tanıdık olmayan askeri varlıkların bulunması yasaklanacak.
İran, Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan, bütün bir enerji denizi olan Hazar’dan daha fazla pay alabilmek için 1996 yılından bugüne müzakereler sürdürüyordu. Müzakereler, Hazar’ın deniz mi yoksa bir göl mü olduğu noktasında kilitleniyordu.
Takriben 50 milyar varil petrol ve 9 trilyon metreküplük doğalgaz rezervinin bulunduğu tahmin edilen Hazar’ın, bugün imzalanacak anlaşmada deniz olarak tasvir edildiğini ve paylaşımın da buna kadar yapıldığını belirtiyor.
NAZARBAYEV: TARİHİ BELGEYİ İMZALAYACAĞIZ
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, bugün Hazar denizine kıyısı olan ülkelerin devlet başkanlarının 20 yıldır görüşme edilen bölgenin hukuki statüsüyle ilgili tarihi belgeyi imzalayacaklarını bildirdi.
Nazarbayev, Mangıstau eyaletine düzenlediği meslek ziyareti çerçevesinde bölgenin sosyal ve idareli kalkınması konularına ilişkin düzenlediği toplantıda yaptığı konuşmada, Hazar bölgesinin tarihi, kültürel, manevi, ideolojik ve jeopolitik önemi üzerinde durdu.
Ülkede petrol ve doğalgaz endüstrisi, altyapı, ulaştırma ve lojistik potansiyelinin gelişmesi bağlamında Mangıstau eyaletinin ulusal ekonomiye büyük katkı sağladığına işaret eden Nazarbayev, Nurlu Yol (Nurlı Jol) yeniden yapılanma programı doğruca eyaletin kayda değer ulaştırma ve lojistik merkezi haline geldiğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, bölgedeki milletlerarası havaalanı, demiryolları, karayollarının yanı sıra, Aktau ve Kurık limanlarının ülke ekonomisine büyük etki sağlayacağını kaydetti.
Mangıstau eyalet merkezi Aktau kentinde yapılacak 5. Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi’ne hazırlık konularına değinen Nazarbayev, “Yarın, burada Hazar’a kıyısı olan ülkelerin devlet başkanları toplanacak ve 20 yıldır müzakere ettiğimiz Hazar denizinin yasal statüsüyle ilgili tarihi belgeyi imzalayacaklar.” diye konuştu.
“AKTAU, KAZAKİSTAN’IN ANTALYA’SI HALİNE GELECEK”
Mangıstau ziyareti çerçevesinde bir tatil yerini ziyaret eden Nazarbayev, turistler ile sohbetinde Hazar’da tatil yapmanın avantajlarına vurgu yaptı.
Daha önce Alakol, Balkaş ve Burabay tatil yerlerini ziyaret ettiğini andıran Nazarbayev, “Burası iç turizmin gelişmesi için yeni perspektifleri açıyor. Bu alanı geliştirmeyi planlıyoruz ve gelecekte Aktau Kazakistan’ın Antalyası haline gelecek.” dedi.
