Selen KALDIRIM/ email protected
Son zamanlarda gezi fotoğrafçıları, dünyaca meşhur şehirleri çağın teknolojisiyle muhteşem gösterme açılarıyla fotoğraflıyorlar. Bu işi yapmayan bir İnstagram kullanıcısı kalmadı zaten. Ama tahmin edersin fakat, bundan yıllar yıllar önce dünyadaki kent merkezlerinin fotoğraflarının fazla nadir olduğu bir süre vardı. 1816 yılında, Joseph Niepce bir mücevher kutusu ve bir mikroskoptan dargın mercekle ilkel bir fotoğraf makinesi yapmayı başardı ve ırk birincil kez bu şehirleri bir fotoğrafta gördüler. Bugün favorin olan şehirlerden birinin ‘birincil karesiyle’ göz göze geleceksin. Belkide çok kısa bir zaman önce bu resim karesindeydin; tek ayrım zamandı…
1800’lü yılların siyah beyaz soluk kareleri ve bugünün renkli görüntüleriyle işte dünyaki kent merkezlerinin tanıdık birincil fotoğrafları.
MEKKE, 1884
Hac ile Müslüman alemi, binlerce yıldır kutsal olan Mekke çevresinde Kâbe ve diğer kutsal yerleri ziyaret ediyor. Dinî gerekliliklerin yerine getirildiği Hac yolunda, 1884 yılında da binlerce Müslüman görüyorsun.
KUDÜS, 1844
Fransız fotoğrafçı Joseph-Philibert Girault de Prangey, Kudüs’ün bu imajını 1844’te objektifine aldı. Ortadoğu’nun tanrısal toprakları hala birincil günkü gibi duruyor. Tarihin batmış dolu yaşadığı Kudüs topraklarında çekilen ilk kent karesi, Müslümanlığın kayda değer simgelerinden Kubbet’üs Sahra’yı gösteriyor.
İSTANBUL, 19.YY
Peki İstanbul’un aşina ilk fotoğrafı? Şüphesiz var. 17. yüzyılın başlarında yapı edilen Sultan Ahmed Camii, İstanbul’un bütünleştiği bir simge. Fotoğraf makinasıyla geç tanışan ülkemiz, 18. yüzyılın sonlarında çekildi. Çekilen bu fotoğraf, eski İstanbul’un büyük ölçüde tarımsal bir resmini gösteriyor. Yıllar yıllar önce İstanbul’da çekilen bu kareyi bugün milyonlar ziyaret ediyor.
LONDRA, 1839
Trafalgar Meydanı’ndan Parlamento Caddesi’ni gösteren Londra’nın bu birincil fotoğrafı 1839’da çekildi. İngiltere’ye hiç gitmiş miydin? I. Charles heykelini görmüşsündür. İşte bir yüzyıl önce bu kare böyle fotoğraflanarak Londra’nın ilk ölümsüz hatırası oldu.
ATİNA, 1845
1845’te Atina’nın bu görünüşü, mevcut kentsel yayılmasından fazla önce, tapınaklardan ibaretti. Olimpos Zeus Tapınağı ve onu karşılayan Hadrian Kapısı, çöl bir arazi üstünde az daha tarih almak için bekliyor. Atina dört bir yanı Zeus’un tapınağından geçilmeyen, antik bir Yunan kenti. Bu şehrin birincil karesi muhakkak bir tapınak olmalıydı! Pek de olmuş.
PARİS, 1838
Paris’teki Boulevard du Tapınağı’nın bu fotoğrafı, 1838’de veya 39’da denek emülsiyon süreci ile Louis Daguerre kadar çekildi. İnsanları uygulamak için en eski resim, ancak, bulvar meşgul bir cadde olmasına karşın bomboş gözüküyor. Hiç kimse farketmemiş gibi gözükse de, bu fotoğrafta da ikinci bir adam var gibi görünüyor: o da balkonlu binanın tentelerinin aşağıda duran gömlekli.
ROMA, 1842
Roma’nın bir profil devlete ait olsaydı, bu ne olurdu? Tabii ancak Kolezyum.1842 manzarasının merkezinde yer alan Kolezyum, Roma’yı derhal tanıtıyor. 125 metrelik Trajan’ın Sütunundan çekilen bu fotoğrafta diğer bir bakış görmeyi beklemezdik zaten. Bütün bir tarih furyası olan Roma, 1842 yılında da oldukça gelişmiş ve antik gözüküyor.
KOPENHAG, 1840
Kopenhag’ın bu 1840 fotoğrafı, çekimden bir yıl daha sonra Gråbrødretorv olarak yeniden adlandırılan ulus meydanı Ulfeldts Plads’ı gösteriyor. Danimarka’nın mimari düzeni ve sokakların netliği kendine has bir tasarım. Yan yana sıra sıra sıralı evler üçgen çatılarıyla gotik bir havaya karışır. Bugün bu evler cıvıl cıvıl renkleriyle de herkese bir selfie hatırası bırakıyor.
NEW YORK, 1850
Amerika’nın para babası New York’un ilk pozu neydi? Manhattan’daki Broadway ve Franklin Street’in 1850’de çekilmiş bu görüntüsü, aslen New York’un en eski fotoğrafıydı.
Ama bu iddia, aşağıdaki 1848 fotoğrafıyla New York’un bir görüntüsünü daha ortaya çıkardı. Görünürde bu kırsal manzaranın ön planındaki yol, New York’un Yukarı Batı Yakası’nda Broadway.
WASHİNGTON, 1846
En eski Washington fotoğrafları aralarında, bu 1846 tarihli fotoğraf Eski Berat Ofisini gösteriyor. Bina şimdi Milli Portre Galerisi ve Amerikan Sanatı Smithsonian Müzesi olarak kullanılmakta. Zamanla çevresinin binalardan arındırıldığını ve ağaçlandırıldığını fark etmişsindir.
LOS ANGELES, 1860
Kaliforniya’nın gözbebeği, Hollywood yıldızlarının tatil durağı Los Angeles’ın albümünde olan birincil fotoğrafını görüyorsun. şu anda Los Angeles kent merkezinde sergilenen bu resim 1860 civarında çekildi. Fotoğrafın sol daha aşağı köşesinde 1822’de inşa edilen Plaza Kilisesi’ni görmek olası. Olur Ya renkli görüntüsü hatırlamana muavin olur.
İlgini çekti değil mi? Birkaç şehir halkı görüntüsüyle daha devam edelim…
BOSTON, 1860
Bu 1860 Boston hava fotoğrafı, sıcak hava balonundan yakalandı.
BERLİN, 1840
Berlin’deki Leipziger Strasse’nin 1840 görünümü.
TORONTO, 1856
King Street East’in bu resmi, Toronto’nun Kanada’nın başkenti olma hedefini cesaretlendirmek için 1856’da çekilen bir dizi fotoğrafın bir parçası.
SİNGAPUR, 1844
Bir Fransız gümrük servisi görevlisi olan Alphonse-Eugene-Jules Itier, 1844 yılında, şu anda Fort Canning olarak bilinen Hükümet Tepesi’nin gösterme açısından, Singapur’un bu ilk görüntüsünü aldı.
EDİNBURG, 1848
Castlehill’deki eski Meclis Binası ve Talbooth Kilisesi’nin 1848 fotoğrafı, Edinburgh’un bilinen en eski fotoğrafı.
CHİCAGO, 1855
Chicago’nun en eski fotoğrafı 1855’te çekildi ve bu gördüğün binalar 1871’de meydana çıkan büyük Şikago yangınında yıkıldılar. Yangın, eski Mahkeme Binası ve Belediye Binası’nı belirten bu kare dahil 17,450 bina tahrip etmiş ve 200 milyon dolar hasara niçin olmuştu.
DUBLİN, 1848
İrlanda’nın başkenti Dublin’in en eski fotoğrafı 1848’de çekilmiş. Hardwicke Caddesi’ndeki eski İrlanda Kilisesi kilisesi olan St. George Kilisesi’nin önünde çağın kıyafetleriyle yürüyüş yapan bir grup sergileniyor. Haberleri yokmuş gibi çekildiği kesin…
