128 ülkenin oyuyla kabul edilen kararın ortaya çıkmasını sağlayan diplomatik süreç şöyle gelişti:
Papa ile görüştü
– ABD Başkanı Trump, 6 Aralık’ta Kudus’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyan kararı imzaladı. Dünya çapında tepki gören bu karara karşı uluslararası yapılar çerçevesinde başlatılan diplomatik mücadelede, Türkiye lokomotif bir rol üstlendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; aktif bir telefon diplomamasisine yöneldi. Erdoğan, sadece İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerin liderleriyle görüşmekle yetinmedi. Erdoğan’ın görüştüğü isimlerden biri Katoliklerin ruhani lideri Papa Franciscus oldu. Erdoğan, aynı zamanda Almanya, İngiltere, Fransa ve İspanya gibi Avrupa’nın önemli ülkeleri ile temas kurdu. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da, yoğun bir telefon diplomasisi yürüttü.
– Erdoğan; İslam İşbirliği Teşkilatı Dönem Başkanı sıfatıyla uluslararası kamuoyuna çağrıda bulundu. Çağrıda, “Amerika Birleşik Devletleri’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararı, sadece BM kararlarına değil, Kudüs’ün asırlara sâri kadim karakterine de aykırıdır. Dolayısıyla bu adım, uluslararası hukukla birlikte, tarihi ve sosyal gerçeklerin hiçe sayılması anlamına gelmektedir” denildi. Bu temaslar sürerken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 11 Aralık’ta Ankara’ya ani bir ziyarette bulundu.
– İslam İşbirliği Teşkilatı, 13 Aralık’ta İstanbul’da toplanarak, Kudüs kararının yok hükmünde olduğu ve Doğu Kudüs’ü Filistin’in başkenti olarak kabul ettiği bir karar aldı.
– İslam İşbirliği Teşkilatı’nın İstanbul toplantısından sonra bir dizi temasın ardından Türkiye’nin yoğun çabalarıyla Kudüs sorunu, pazartesi günü BM Güvenlik Konseyi’ne taşındı. Filistin tarafından hazırlanan Tasarı teklifi, BM Güvenlik Konseyi gündemine Mısır tarafından taşındı. “ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti kabul ettiği” kararın BM kararlarına aykırı olması nedeniyle, “hukuken geçersiz” sayılmasını öngören tasarı, ABD tarafından veto edildi. Ancak ABD, BM Güvenlik Konseyi’nde yalnız kaldı. Konseyin daimi üyeleri Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa ile geçici üyeleri Uruguay, Bolivya, Etiyopya, İtalya, Japonya, Kazakistan, Senegal, İsveç, Ukrayna ve Mısır tasarının lehinde oy kullandı.
– Türkiye; tasarının ABD vetosuna takılacağını öngördüğü için İİT üyesi ülkelerle birlikte sonraki adımları önceden planladı. Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu, ABD’nin vetosunun hemen ardından diplomatik girişimlerde bulundu. Türkiye ile Yemen, karar tasarısını BM Genel Kurulu’na taşıdı.
– Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el-Maliki ile birlikte New York’a gitti. Çavuşoğlu, BM’de Türkiye’nin Filistin’in yanında olduğu mesajını çok güçlü bir biçimde verdi. Türkiye’nin 6 Aralık’tan itibaren Trump’ın kararına karşı yürütülecek diplomatik süreci ince ayar yaparak planlaması, BM Genel Kurulu’nda kararın 9 ret oyuna karşı 128 oyla kabul edilmesiyle sonuçlandı.
