İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılması (Brexit) süreciyle ilgili olarak aylar süren pazarlıkların gerisinde taraflar geçen hafta taslak bir metin üstünde anlaştı.
İngiltere Başbakanı Theresa May, kabinesinin kroki anlaşmaya destek verdiğini açıkladı.
Oysa May’in bu açıklamasından daha sonra iki bakan ve bir takım bakan yardımcıları istifa etti.
İstifa edenler aralarında Brexit Bakanı Dominic Raab da vardı.
Şimdi May’in lideri olduğu Muhafazakar Parti’de, Başbakan hakkında güvensizlik oylaması yapılması için imza toplanıyor.
İşte bu karışık Brexit sürecinde bilinenler ve demin bilinmeyenler…
Başbakan May, Brexit öncesi görevden alınabilir mi?
İngiltere Başbakan Theresa May, engebeli Brexit müzakerelerinin sonunda bir benzi atmış almayı düşünüyorduysa ona yazık oldu.
Brexit Bakanı Domonic Raab’ın istifa gerekçesi, “Brexit anlaşmasındaki ölümcül hatalardı”.
Raab’dan sonra Egzersiz ve Sosyal Emniyet Bakanı Esther McVey de görevi bıraktı. İstifa zinciri bazı bakan yardımcılarıyla sürdü.
Başbakan May, istifalar sonrası Avam Kamarası’nda hemen hemen 3 saat süren şiddet sorulara maruz kaldı.
Bu da yetmezmiş gibi, sorular bittiğinde kendi partisi kadar güvensizlik oyuyla devrilme potansiyeli ortaya çıktı. Parti içindeki isyanın başını Brexit yanlısı milletvekillerinden Jacob Rees-Mogg çekiyor.
Az Önce Muhafazakar Parti milletvekilleri arasında zorunlu 48 imza yığılmış yok oysa toplanır ve oylamada 315 milletvekilinden 158’i güvensizlik önergesine takviye verirse, May görevi ele vermek zorunda kalacak ve Muhafazakar Parti liderliğine aday olamayacak.
1922 Komitesi, Muhafazakar Parti’nin hükümette atama almayan milletvekillerinden oluşan parlamento grubudur. 1922 seçimlerinden sonradan kurulduğu için adını o yıldan almaktadır. Haftada bir toplanır.
Brexit süreci nasıl işleyecek?
İngiltere, 29 Mart 2019 günü lokal saatle 23: 00’de, Türkiye saatiyle ise 30 Mart 2019 Cumartesi günü 02: 00’de AB’den ayrılacak.
Londra ve Brüksel arasındaki anlaşmanın, İngiltere ve Avrupa Parlamentoları göre onaylanması gerekiyor.
İngiltere Parlamentosu’nun onayı mevcut şartlar altında öyle de olası gözükmüyor.
Parlamentoların onayı halinde anlaşma öteki 27 AB üyesinin onayına da sunulacak.
Taslakta neler var?
Taslakta neler değil?
Her şey planlandığı gibi giderse bu süreçte bir ticaret anlaşması imzalanacak.
Ancak anlaşma taslakta yer almıyor.
585 sayfalık bir uzlaşma taslağında olmayan bir öteki şey de 5 sayfalık siyasi duyuru. İki taraftan yetkililerin hazırladığı bu ilan Brexit sonrasında İngiltere- AB ilişkilerinin nasıl olacağını anlatan geniş ve bağlayıcı olmayan bir metin.
Aralık 2020’den önce yeni bir ticaret anlaşmasının imzalanması umuluyor.
Taraflar arasındaki en kayda değer sorun ne?
İrlanda adası Birleşmiş Krallık’ın parçası olan Kuzey İrlanda ile Avrupa Birliği’nin parçası olan İrlanda Cumhuriyeti aralarında bölünmüş durumda.
acilen adanın iki tarafında da emeğin ve malların hür dolaşımı mevcut. Ama bu Brexit sonrasında değişecek. Ayrılık sonrası bu sınırın nasıl bir sınırı olacağı konusu iki taraf aralarında büyük bir sorun.
Bir Takım analistlere tarafından bu, 1998’deki uzlaştırma anlaşmasına dek şiddetli çatışmalar yaşayan Kuzey İrlanda’daki uzlaştırma sürecine zarar verebilir ve hatta Birleşmiş Krallık’ı parçalayabilir.
İngiltere ve İrlanda Cumhuriyeti, vasıta kontrollerinin yapıldığı ve sınır görevlilerinin başında durduğu türden bir sınır istemediklerini söylüyor.
Anlaşma taslağı, fiziki bir sınırın önüne geçebilmek için “backstop” denen bir acele koşul mekanizması öngörüyor.
Bu mekanizma ile kadar gelecekte Avrupa Birliği ve İngiltere arasındaki bağımsızlık ticaret anlaşmaları nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın adada somut bir hudut olmaması garanti edilecek.
Bu koşul Kuzey İrlanda’nın gıda üretimi ve ürün standartları gibi bazı konularda AB kurallarına uymaya devam etmesi anlamına geliyor.
Ama bunu eleştirenler bu yöntemin iki sonucu olabileceğine uyarı çekiyor: ya İngiltere gümrüklerinin tamamını teftiş edemez bir halde olacak ya da Kuzey İrlanda de facto olarak İrlanda Cumhuriyeti’nin bir parçası haline gelecek.
Bir De, Kuzey İrlanda’ya bazı özel düzenlemeler içeren bu uzlaşma İskoçya’nın bağımsızlık talebini de tetikleyebilir.
Acilen ne olacak?
Brexit sürecinin gidişatı İngiltere’de çok eksik sayıda milletvekilini memnuniyet ediyor ve her gün daha artı Muhafazakar milletvekili kamuoyuna, May’in liderliğine güvenlerinin kalmadığını açıklıyor.
Ama Theresa May hala İngiltere Başbakanı ve en azından Brexit’i gerçekleştirene değin bu göreve devam etmekte kararlı olduğunu söylüyor.
Pazar günkü AB Zirvesi’nde Brexit anlaşması ile İngiltere ile gelecekteki ilişkilere dair politik bildirge de imzalandı.
Bundan Böyle Theresa May’in milletvekillerini ikna etmesi gerekiyor.
İngiltere Parlamentosu’nda Brexit oylaması 7 Aralık’ta yapılabilir.
