İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılması (Brexit) süreciyle ilgili olarak aylar süren pazarlıkların arkasında taraflar geçen hafta taslak bir metin üzerinde anlaştı.
İngiltere Başbakanı Theresa May, kabinesinin kroki anlaşmaya takviye verdiğini açıkladı. Avrupa Birliği üyesi 27 ülkenin liderleri de Pazar günü anlaşmaya destek verdiklerini açıkladı.
Resmi bir statü kazanabilmesi için anlaşmanın İngiltere Parlamentosu ve Avrupa Parlamentosu’ndan da geçmesi gerekiyor.
Ancak İngiliz milletvekilleri arasında anlaşmaya karşısında çıkanların ağırlığı sürüyor.
May’in kabinesinin desteğini aldığına dair açıklamasından sonradan iki bakan ve bir takım bakan yardımcıları istifa etti.
İstifa edenler arasında Brexit Bakanı Dominic Raab da vardı.
Acilen May’in lideri olduğu Muhafazakar Parti’de, Başbakan hakkında güvensizlik oylaması yapılması için imza toplanıyor.
İşte bu girift Brexit sürecinde bilinenler ve hemen şimdi bilinmeyenler…
Başbakan May,Brexit öncesi görevden alınabilir mi?
İngiltere Başbakan Theresa May, zorlu Brexit müzakerelerinin sonunda bir soluk almayı düşünüyorduysa ona eyvah oldu.
Brexit Bakanı Domonic Raab’ın istifa gerekçesi, “Brexit anlaşmasındaki ölümcül hatalardı”.
Raab’dan sonra Egzersiz ve Sosyal Güvenlik Bakanı Esther McVey de görevi bıraktı. İstifa zinciri bazı bakan yardımcılarıyla sürdü.
Başbakan May, istifalar sonrası Avam Kamarası’nda neredeyse 3 saat süren güç sorulara maruz kaldı.
Bu da yetmezmiş gibi, sorular bittiğinde kendi partisi tarafından güvensizlik oyuyla devrilme potansiyeli ortaya çıktı. Parti içindeki isyanın başını Brexit yanlısı milletvekillerinden Jacob Rees-Mogg çekiyor.
Hemen Şimdi Muhafazakar Parti milletvekilleri aralarında gerekli 48 imza yığılmış değil fakat toplanır ve oylamada 315 milletvekilinden 158’i güvensizlik önergesine takviye verirse, May görevi ayrılmak zorunda kalacak ve Muhafazakar Parti liderliğine namzet olamayacak.
1922 Komitesi, Muhafazakar Parti’nin hükümette tahsis almayan milletvekillerinden oluşan parlamento grubudur. 1922 seçimlerinden sonradan kurulduğu için adını o yıldan almaktadır. Haftada bir toplanır.
Brexit süreci nasıl işleyecek?
İngiltere, 29 Mart 2019 günü yerel saatle 23: 00’de, Türkiye saatiyle ise 30 Mart 2019 Cumartesi günü 02: 00’de AB’den ayrılacak.
Londra ve Brüksel arasındaki anlaşmanın, İngiltere ve Avrupa Parlamentoları göre onaylanması gerekiyor.
İngiltere Parlamentosu’nun onayı mevcut koşullar aşağı pek de muhtemel gözükmüyor.
Parlamentoların onayı halinde anlaşma öteki 27 AB üyesinin onayına da sunulacak.
Taslakta neler var?
Taslakta neler yok?
Her şey planlandığı gibi giderse bu süreçte bir ticaret anlaşması imzalanacak.
Oysa anlaşma taslakta yer almıyor.
585 sayfalık bir anlaşma taslağında olmayan bir diğer şey de 5 sayfalık siyasi duyuru. İki taraftan yetkililerin hazırladığı bu ilan Brexit ardından İngiltere- AB ilişkilerinin nasıl olacağını anlatan geniş ve bağlayıcı olmayan bir metin.
Aralık 2020’den önce yeni bir ticaret anlaşmasının imzalanması umuluyor.
Taraflar arasındaki en kayda değer sorun ne?
İrlanda adası Birleşik Krallık’ın parçası olan Kuzey İrlanda ile Avrupa Birliği’nin parçası olan İrlanda Cumhuriyeti arasında ayrılmış durumda.
şu anda adanın iki tarafında da emeğin ve malların özgürlük dolaşımı mevcut. Lakin bu Brexit sonrasında değişecek. Ayrılık sonrası bu sınırın nasıl bir sınırı olacağı konusu iki taraf aralarında büyük bir sorun.
Bazı analistlere göre bu, 1998’deki barışma anlaşmasına kadar şiddetli çatışmalar yaşayan Kuzey İrlanda’daki uzlaştırma sürecine zarar verebilir ve hatta Birleşik Krallık’ı parçalayabilir.
İngiltere ve İrlanda Cumhuriyeti, araç kontrollerinin yapıldığı ve hudut görevlilerinin başında durduğu türden bir hudut istemediklerini söylüyor.
Anlaşma taslağı, bedensel bir sınırın önüne geçebilmek için “backstop” denen bir acil durum mekanizması öngörüyor.
Bu mekanizma ile göre gelecekte Avrupa Birliği ve İngiltere arasındaki serbest ticaret anlaşmaları nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın adada bedensel bir hudut olmaması garanti edilecek.
Bu koşul Kuzey İrlanda’nın gıda üretimi ve mahsul standartları gibi bir takım konularda AB kurallarına uymaya devam etmesi anlamına geliyor.
Ama bunu eleştirenler bu yöntemin iki sonucu olabileceğine uyarı çekiyor: ya İngiltere gümrüklerinin tamamını kontrol edemez bir halde olacak veya Kuzey İrlanda de facto olarak İrlanda Cumhuriyeti’nin bir parçası haline gelecek.
Bir De, Kuzey İrlanda’ya bir takım özel düzenlemeler içeren bu anlaşma İskoçya’nın serbest talebini de tetikleyebilir.
Şu Anda ne olacak?
Brexit sürecinin gidişatı İngiltere’de fazla eksik sayıda milletvekilini memnun etme ediyor ve her gün daha artı Muhafazakar milletvekili kamuoyuna, May’in liderliğine güvenlerinin kalmadığını açıklıyor.
Fakat Theresa May hala İngiltere Başbakanı ve en azından Brexit’i gerçekleştirene değin bu göreve devam etmekte kararlı olduğunu söylüyor.
Pazar günkü AB Zirvesi’nde Brexit anlaşması ile İngiltere ile gelecekteki ilişkilere dair politik bildirge de onaylandı.
Bundan sonradan Theresa May’in milletvekillerini ikna etmesi gerekiyor.
İngiltere Parlamentosu’nda Brexit oylaması 7 Aralık’ta yapılabilir.
