Yeni Ekonomi Planı’nda kıdem tazminatı fonunun sosyal tarafların mutabakatıyla fona dönüştürülmesi bir niyet olarak yer alınca konu bitmiş gündeme geldi. Peki, fonun detayları neler, kıdem tazminatı fona dönüşürse emekçi ve işverenler bundan nasıl etkilenecek?
MUTABAKAT KOŞUL
Öncelikle şunu ifade etmek gerekir ki, kıdem tazminatının fona dönüştürülmesi sosyal tarafların mutabakatıyla gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Emekçi tarafı daha önce o kadar fazla kez kazanılmış haklardan geri adım atılmaması gerektiğini vurgulayamamıştı. İşverenler içinse, sistemin sürdürülebilir olması için manâlı olan şu anki uygulamadan daha yüksek oranda bir maliyet yaratılmaması. bu nedenle hassas dengenin sağlanarak fonun hayata geçmesi egzersiz hayatı için çok kayda değer.
UZUN SÜREDİR GÜNDEMDE
Akşam’da bulunan habere tarafından, kıdem tazminatında yeni bir düzenleme yapılıp, sistemin işlemeyen veya aksayan kısımlarında düzeltmeye gidilmesi uzun süredir kamuoyunun gündeminde.
MEVCUT SİSTEM NASIL İŞLİYOR?
Kıdem tazminatı bugün 1475 sayılı Kanunun 14. maddesi gereğince uygulanıyor. en düşük az bir sene çalışması olan işçi, tazminata hak kazanıyor. Kıdem tazminatının mevcut yapısındaki işleyişte iki sorun bulunuyor. Ilk sorun bir yıllık çalışmanın tespiti. İşverenler bir yılın sonunda kıdem tazminatı hak edildiği için işçilere “antre-çıkış” yaparak kanuna karşısında hileye başvuruyorlar. Özellikle taşeron şirketlerde bu duruma fazla sık rastlanıyor. Yargıtay’ın bu konuda verdiği kararlarla işçinin hakkı korunuyor. Fakat konu mahkemeye taşındığı için süreç uzuyor.
İŞTEN ÇIKIŞ TÜRÜ MANÂLI
Kıdem tazminatına adalet kazanabilmek için işçinin iş sözleşmesini kendisinin feshetmemesi gerekiyor. Yani istifa eden işçi kıdem tazminatı alamıyor. Bu durumun istisnası erkek işçiler için askere gitmek sebebiyle, bayan işçiler için evlendikten daha sonra bir yıl içerisinde istifa etmek. Hem 08.09.1999 ve öncesi tarihlerde ilk kez sigortalı olan kişiler 15 sene, 3 bin 600 gün koşulunu yerine getirdiklerinde SGK’dan yazı alıp istifa ederek kıdem tazminatlarını alabiliyorlar. Bazen de işveren çoğu kez bambaşka nedenlerle yıldırdığı işçiyi istifaya zorlayabiliyor.
10 KİŞİDEN BİRİ ALABİLİYOR
İşverenler çoğu kez işçilerine kıdem tazminatı ödememek için istifa dilekçesi olmak, feshi istifa gibi uygulamak yollarına başvuruyorlar. Bu konuda yapılan çalışmalar takriben 10 işçiden sadece 1’i kıdem tazminatı alabildiğini ortaya koyuyor. Bu yönden değerlendirildiğinde kıdem tazminatının fona dönüştürülmesi ve işçilerinin tamamının kıdem tazminatı hakkına kavuşması son derece yerinde bir başvuru olarak uyarı çekiyor. Bireysel hesaba dayalı fonla işçiler mevcut sistemin negatif yanlarından korunacaklar.
FONUN EN ÖNEMLI GETİRİSİ NEDİR?
Kıdem tazminatı fonunun kurulmasının işçilere en manâlı faydası, istifa etmeleri halinde çalıştıkları süreye ilişkin kıdemlerinin yanmayacak olması. Şu anki sistemde, emekçi istifa edip işinden ayrılırsa kıdem tazminatını alamıyor. Işçi istifa edip ayrılsa bile çalıştığı süreye ilişkin ödenmiş primler kendi hesabında birikmiş olacak. Kişisel hesaba dayalı fonda işçinin çalıştığı süreye ilişkin biriken kıdem tazminatı, belirlenecek süre sonunda zorunlu koşullar oluşmuş ise işçiye ödenecek. Dolayısıyla işçinin kıdemi yanmayacak ve ödenecek.
