Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Geomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu ve Çukurova Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Arş. Gör. Dr. Ali İhsan Şekertekin, tarım alanlarında kaçak elektrik kullanımının uydu görüntüleriyle tespit edilebilmesini karşılayan bir çalışma gerçekleştirdi.
Tarlalarda açılan kuyulardan elektrikli pompalar vasıtasıyla sulama yapmanın yaygın bir sulama şekli olduğunu açıklayan Hakan Kutoğlu, bu uygulamada ise elektrik hatlarından kaçak elektrik kullanımının da yaygın olması sebebiyle trafolardan yoğun elektrik çıkışına karşın, firari kullanımın ise faturalandırılamadığına dikkat çekti.
GÖRÜNTÜLERDEKİ RENK AYRIŞMALARINA BAKILACAK
Ortaya konulan çalışmada ise yılın değişik zamanlarında alınan uydu görüntüleri, görüş işleme teknikleri kullanılarak değerlendirilip, ayrı zamanlara ait görüntülerdeki renk ayrışmaları sulanan alanlar ile sulanmayan alanların tespitine olanak tanıyor.
Bu veri trafolarda elektrik kullanımı verisiyle birlikte değerlendirildiğinde potansiyel firari elektrik kullanılan alanları nokta atışı olarak tespit etmek olası olabiliyor.
“KAÇAK KULLANIMI NOKTA ATIŞI İLE SAPTAMA MUHTEMEL”
Kutoğlu, ortaya çıkartılan alıştırma ile kaçak elektrik kullanılan arazilerin koordinatlar yardımı ile tespitinin muhtemel olduğuna aksan yaptı. Kutoğlu,”Bilindiği üzere ülkemizde enerji dağıtım şirketlerinin en önemli problemlerinden bir parça başına kayıp kaçak elektrik konusudur. Bu kayıp firari elektrik konusu sebebiyle enerji yayma şirketleri büyük idareli kayba uğruyor. Dolayısıyla bunun faturası tüm topluma çıkmış oluyor. Bu kayıp kaçakta da en kayda değer payı tutan durumlardan bir her birine de bir takım bölgelerimizdeki tarımsal alanlarda firari elektrik kullanımları. Elektrik parası ödemeyen bir takım tarımla uğraşan kişiler kamyonların üzerine kaçak trafolar koyarak gezdiriyorlar ve elektrik hatlarından bu trafolar yoluyla elektrik çekip tarlalarını sulama yoluna gidiyorlar. Dolayısıyla enerji bölüştürme şirketleri için bunlarla mücadele fazla önemli bir konuyu oluşturuyor. Bu anlamda da biz Çukurova Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü ’nden Dr. Ali İhsan Şekertekin ile bir çalışma geliştirebilir miyiz acaba dedik. Potansiyel alanların yakalanıp ortaya konulabilmesi nedeniyle uydu görüntülerinden yer duvarının 800 kilometre yukarısına konumlandırılmış görüntüleme uyduları var” diye konuştu.
“FAZLA GENİŞ ALANLAR HIZLI BİR ŞEKİLDE TESPIT EDİLEBİLİYOR”
Uydulardan elde edilen veriler doğrultusunda su içeriği yüksek bölgelerin saptama edilebileceğini ifade eden Kutoğlu, sulanan arazideki kullanılan elektrik ile faturalandırılan elektrik arasındaki ayrım doğrultusunda firari kullanımın saptama edilebildiğini ifade etti.
Firari elektrik kullanımı potansiyeli olabilecek çok geniş alanların hızlı bir şekilde saptama edilebildiğine şive yapan Kutoğlu, sözlerini şöyle tamamladı:
“Bu uydular renk skalasının öbür bantlarında görüntüler alabiliyorlar. Yakın kızılötesi bantlarda görüntüler alabiliyorlar. Avrupa Uzay Ajansı ’nın centrel isimli uydusunun verilerine kullanarak bir egzersiz gerçekleştirdik. Bu çalışmanın esası zemindeki bitkilerinin gelişimi ve su içeriklerinin izlenmesine emrindeki olarak sulanmış alanların tespitine dayalı. Burada kaçak elektriği nasıl gözlemleyebilirsiniz? Şüphelendiğiniz alanları uydu görüntülerini kullanarak su içeriği yüksek bölgeleri saptama edebiliyorsunuz. Dolayısıyla bunları enerji bölüştürme şirketlerimizin trafolarındaki yoğun elektrik kullanımı ve faturalandırılmış değerinde ile karşılaştırdığımız zaman eğer yoğun elektrik kullanımı ve faturalama bedeli birbiri aralarında büyük açıklar varsa diğer taraftan uydu görüntüsünde benzer bölgede sulanmış bölge çıkıyorsa o vakit burası potansiyel olarak firari elektrik kullanımıyla sulandırma yapılan aday alan olmaya düşünülebilir ve uygun gidip tespit yapıp sahiden de burada açılmış bir kuyudan veya başka şekilde pompalar kullanarak firari elektrik yapılıp yapılmadığını aracısız olarak nokta atışı yaparak saptamak olası olabiliyor.
Bu uyduların görüntüleri istasyonlardan alınıp bazı yazılımlar yardımıyla görüş işlemeye ast tutuyoruz. Bunları geometrik düzeltmeye, radyometrik düzeltme adını verdiğimiz düzeltmeler yoluyla amacımıza uygun bir şekilde değerlendiriyoruz. Bunun sonucunda da birbirinden su içeriği farklı olan alanları ayrı renk tonlarıyla gösterebiliyoruz. Su içeriği öbür olan arsalar farklı renkle gözüküyor. Mesela siyah ve kahverengi olan alanlar su içeriği düşük ya da sulanmamış alanlar olarak gözükebilir. Dolasıyla burada firari elektrik ile sulandırma potansiyeli düşük olacaktır. Ama mavi renge dürüst gidildikçe su içeriğinin daha artı olduğu karşımıza çıkıyor.
Dolayısıyla bunlar sulanan alanlar, buradaki trafolarımızda eğer elektrik kullanımı ile faturalar aralarında büyük bir dengesizlik varsa yoğun kullanımdan kaynaklı olabilir. Bunların koordinatları emin olduğu için teftiş görevlileri gidip kaçak elektrik uygulama yapılan tarım alanlarını saptama etmeleri mümkün. Bu şekilde fazla geniş alanları fazla çabuk bir şekilde tahlil etmek ve gözden geçirmek mümkün. Enerji yayılma şirketlerimiz de bu yönde çalışma içerisinde olurlarsa kayıp kaçak bedellerinin daha düşük meblağlara indirilmesi olası olur. Bu da toplumumuz üzerindeki elektrik faturasının yükünün daha az olmasına neden olur diye düşünüyoruz. Bu çalışmayı gerçekleştirirken amacımız buydu.”
