Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) verilerine göre, son 50 yılda dünya genelinde özellikle genç nüfusta okuryazarlık oranı manâlı ölçüde arttı. UNESCO, buna rağmen dünyada hala 750 milyon kişinin bu bilgiye sahip olmadığına dikkati çekti.
Okuma yazma bilmeyenlerin üçte ikisini kadınlar oluşturuyor.
Okuryazarlığı olmayanların yüzde 45’i Güney Asya’da yaşıyor. Okuma yazma bilmeyenlerin yüzde 27’si Sahra Altı Afrika’da, yüzde 10’u Doğu ve Güneydoğu Asya’da, yüzde 9’u Kuzey Afrika ve Batı Asya’da, yüzde 4’ü de Latin Amerika ve Karayipler’de bulunuyor.
OKURYAZARLIK ORANLARINDA ARTIŞ
UNESCO Istatistik Bilimi Enstitüsü verilerine tarafından, son yıllarda okuma yazma oranlarındaki en büyük çoğalma, okuryazarlığın çok gerilerde olduğu Doğu ve Güney Asya ile Kuzey ve Batı Afrika ülkelerinde sağlandı.
Güney Asya’da 1990-2016 arasında okuryazarlık oranı yüzde 46’dan yüzde 72’ye, Kuzey Afrika ve Batı Asya’da da yüzde 64’ten yüzde 81’e yükseldi.
Bu oran, Doğu ve Güneydoğu Asya’da yüzde 82’den yüzde 96’ya, Sahraaltı Afrika’da yüzde 52’den yüzde 65’e çıktı. Okuryazarlık oranı, Latin Amerika’da da yüzde 85’ten yüzde 94’e yükseldi.
BAZI ÜLKELERDE İSTENİLEN DÜZEYDE DEĞIL
Eğitim-öğretim imkanlarının artmasıyla günümüzde artık daha çok genç okuma yazma biliyor.
UNESCO Istatistik Bilimi Enstitüsü, gençler arasında okuryazarlık oranının yüzde 83’ten yüzde 91’e çıktığını ve 1996’da 170 milyon olan okuma yazma bilmeyen genç sayısının 2016’da 102 milyona gerilediğini belirtti.
UNESCO’ya göre, 50 sene önce 15-24 yaş gençlerin dörtte biri okuma yazma bilmezken günümüzde bu oran bu yaş grubunun yüzde 10’undan azına eşit düşüyor. Buna rağmen ilk önce Sahraaltı Afrika ve Güney Asya ülkeleri elde etmek üzere gençler arasındaki okuma yazma oranı, bir takım ülkelerde hala istenilen seviyede yok.
Orta ve Doğu Asya ile Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetişkinlerin neredeyse tamamı, okuma yazma biliyor. Bu bölgelerin yanı sıra Latin Amerika ile Karayipler’deki gençlerin okuryazarlığı da ileri düzeyde.
Afrika’daki bir takım ülkelerde ise genç nüfusta okuryazarlık yüzde 50’lerin aşağı. Bu sorun, genelde okullaşmanın yetersiz olması ve eğitimdeki bir takım sorunlardan kaynaklanıyor. Malavi ve Zambiya gibi ülkelerde ise eğitim hakkı herkes için sağlanmış olsa da okuryazarlık hala düşük seviyelerde seyretmeye devam ediyor. Bu duruma eğitimle kurulan ilişki ve eğitimin kalitesiyle ilgili sorunların yol açtığı sanılıyor.
KADIN OKURYAZAR DAHA EKSIK
Dünya genelinde kadın okuryazar sayısının erkeklere oranla daha eksik olması dikkati çekiyor. Son yıllardaki verilere göre, genç kadınlar, okuma yazma bilmeyenlerin yüzde 59’unu oluşturuyor.
Orta ve Doğu Asya, Avrupa, Kuzey Amerika, Latin Amerika ve Karayipler’de kadın ve erkek okuryazar arasındaki fark azken Kuzey Afrika, Batı ve Güney Asya ile Sahraaltı Afrika’da cinsiyetler arasındaki okuryazarlık oranları farkı daha pozitif.
Son yarım asırda dünya genelinde ciddi ilerleme kaydedilse de her 5 ülkeden birinde kadın okuryazar sayısı, hala erkek okuryazar sayısının altında. Bu da hem fırsat eşitliği ayrıca de kadınların günümüz dünyasında aleyhinde karşıya kaldığı problemler açısından aşılması gereken önemli bir sorun olarak kabul ediliyor.
DÜNYA OKUMA YAZMA GÜNÜ
UNESCO, 1967’de 8 Eylül’ün Dünya Okuma Yazma Günü olarak kutlanmasına karar vermişti. Her yıl 8 Eylül’de kutlanan Dünya Okuma Günü’nde bireylerin ve toplumların okuryazarlığının öneminin vurgulanması ve konuyla ilgili sorunlar hakkında farkındalık yaratılması nedeniyle farklı alanlara yönlendirilmiş faaliyetler düzenleniyor.
2018’de Dünya Okuma Yazma Günü, okur yazarlıktaki ilerlemeye karşın hüner odaklı işçilikteki eksikliğe dikkati çekmenin yanı sıra bilhassa genç bireylerin hayat ve iş koşullarını daha da geliştirebilmek hedefiyle “Okuma yazma ve kabiliyet gelişimi” temasıyla kutlanacak.
