Düzenlenen Silahsızlanma Konferansında, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (1968), Biyoloji Ile Ilgili (1972) ve Kimyasal (1993) Silahlar Sözleşmeleri ve Nükleer Denemelerin Detaylı Yasaklanması Antlaşması (1996) gibi bugün silahsızlanma ve silahların kontrolü alanlarında temel belgeler olarak kabul edilen düzenlemeler görüşme edildi.
Türkiye ayrıca, 14 Eylül’e kadar devam edecek Silahsızlanma Konferansının 2018 yılı çalışmaları çerçevesinde altıncı ve son ‘Dönem Başkanı’ sıfatıyla konferansın takvim raporunun hazırlanmasından ve onaylanmasından da sorumluluk sahibi olacak. Konferansın alt alıştırma gruplarının ise, toplantılarını 24 Ağustos’a dek tamamlamaları ve kendi raporlarını Konferansa sunmaları gerekiyor.
TÜRKİYE EN SON 2008’DE ÜSTLENMİŞTİ
Fazla taraflı silahsızlanma ve silahların kontrolü çalışmalarının gerçekleştirilebilmesi amacıyla BM Genel Kurulu Birinci Silahsızlanma Özel Oturumu kararıyla 1978 yılında kurulan Silahsızlanma Konferansının 65 üyesi bulunuyor. Bütün nükleer tabanca sahibi ülkeler, Konferansın üyesi konumunda. Türkiye, Konferansın Dönem Başkanlığını en son 2008 yılında üstlenmişti.
Konferansın yılda 24 hafta süren oturumlarında silahsızlanma konuları görüşme ediliyor. Üyelerin alfabetik sırayla dönüşümlü başkanlık ettiği toplantılarda her üye oturumların 4 haftasına başkanlık yapıyor.
AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan, Filipinler Barıştırma Sürecinin Bağımsız Silahsızlandırma Organı (IDB) Başkanı Büyükelçi Levent Şahinkaya, Güney Filipinler barıştırma sürecinin devingen ve fazla boyutlu bir işlem olduğunu dile getirdi ve 1997’de Moro İslami Kurtuluş Cephesi’nin (MİKC) Filipinler hükümetiyle bir mütareke anlaşması yaptığını, ardındaki gelen uzun münazara sürecinde 2012’deki Bangsamoro Çerçeve Anlaşması ve 2014’teki kapsamlı uzlaşma anlaşmasının en kayda değer anlaşamalar olduğuna uyarı çekti.
Filipinler Cumhurbaşkanının metni imzalamasıyla Bangsamoro Organik Yasasının kabul edildiğinin altını çizen Şahinkaya, bu vesile ile uzlaştırma süreci içindeki en esas merhalenin aşılmış olduğunu dile getirdi.
“SİLAHSIZLANDIRMA SÜRECİ 1.5-2 YIL DAHA SÜRECEK”
Bundan daha sonra da aşılacak fazla but olduğunu aktaran Şahinkaya, “Bangsamoro Özerk Yapısının tamamıyla hayata geçmesi için daha belirlenmiş süreçler geçecek. Aralık ayında Mindanao’da halk oylaması yapılacak ve yeni kurulacak özerk yapının sınırları emin olacak. 2019 yılının ikinci yarısında da Bangsamoro Geçiş Otoritesi kurulacak. Bu süreçte IDB, MİKC savaşçılarının yüzde 30’unu silahsızlandıracak. Arkasından Bangsamoro Polis Gücü kurulacak ve arkasında yüzde 30’u daha silahsızlandıracağız. sonradan parlamento seçimleri yapılacak ve eyalet başbakanı seçilecek” ifadelerini kullandı.
Silahsızlandırma sürecinin 1.5-2 yıl daha süreceğini vurgulayan Şahinkaya, sahada tek tek mülakatlar yapılacağını, kimlik kartları hazırlanacağını anlattı. Bunu yapmadan evvel de MİKC’nin kendilerine savaşçıların listesini vereceğini gösteren Şahinkaya, kendilerinin de sürece ilişkin planlamalar yaptığını dile getirdi.
Şahinkaya, 2015’te sembolik silahsızlandırma töreni yapıldığını ve 145 savaşçının silahlarının teslim alındığını hatırlatarak, “Mindanao’da, Teslim alınan silahlar için MİKC ile Filipin hükümetinin anlaştıkları bir yerde ambar alanımız var. O silahlar orada. Filipin ordusunun sorumluluğunu bize verdiği askerler kadar korunuyor. Güvenlik 7-24 nöbet sistemiyle sağlanıyor” ifadelerini kullandı.
“ÖZERK YAPI OLUŞTUKÇA TERÖR TEHDİDİ AZALACAK”
Şahinkaya, bölgede IŞİD bağlantılı gruplar olduğunu ve bu gruplardan bir tanesinin geçen sene bir şehri ele geçirdiğini ve yüzlerce zayiat verildiğini hatırlatarak, “MİKC’nin söylediği bir an evvel bizim özerk yapıyı kuralım. DEAŞ’a aleyhinde elimiz sağlam olsun. Çünkü kararlılık ve emniyet şartlarımız bütün olmalı ancak ama bu şekilde DEAŞ’ı engelleriz” şeklinde konuştu.
“FAZLA ÖNEMLI, HOŞNUTLUK VERİCİ BİR VAKA”
Şahinkaya hem, “Bu sürecin belirtilen takvimlere göre ilerleyip hayata geçirileceğini düşünüyorum. Güney Filipinler Uzlaştırma Sürecinin önemli inşa taşlarından biri olan Egemen Silahsızlandırma Komisyonunun başkanlığının Türkiye’de olması çok manâlı, memnun etme verici bir olgu. Bu, Türkiye’nin büyük ve saygıdeğer, diplomaside etkin bir ülke olmasının neticesidir” ifadelerini kullandı.
