Dünyanın en büyük buğday ihracatçılarının stokları eriyor. Sıcak ve verimsiz geçen yaz önde gelen buğday üreticilerinin stoklarının 2007/2008 seviyelerine düşmesine niçin oldu. O dönemde zayıf tahıl stokları Afrika ve Asya’da gıda krizine ve geniş çaplı ayaklanmalara yol açmıştı.
STOKLAR KRİZ ALARMI VERİYOR
Dünya Gazetesi’nin haberine göre analistler fiyatların o dönemdeki kadar yüksek olmamasının rahatlatıcı bir öğe olmasına rağmen, stokların kriz alarmı vermeye başladığını söylüyor. Milletlerarası Tahıl Konseyi (IGC), küresel buğday üretiminin, 2018/19 sezonunda 42 milyon ton düşüşle 716 milyon tona gerilemesini öngörüyor. IGC’nin Ağustos raporunda, 2017/18 sezonunda 758 milyon ton olarak gerçekleştiğini öngördüğü küresel buğday üretiminin, 2018/19 sezonunda, Temmuz raporundaki öngörüsünden 5 milyon ton, önceki sezondan 42 milyon ton düşüşle, 716 milyon ton düzeyinde gerçekleşmesinin beklendiği belirtildi.
ÇİN STOKLARINI PİYASAYA SUNMAYACAK
Üretim gerilerken, stoklar da düşüyor. ABD Tarım Bakanlığı’na (USDA) kadar 2018/2019 sezonuna girerken küresel stoklar 273 milyon tonla bütün zamanların en yüksek seviyesine çıkacak lakin USDA stokun adeta yarısının Çin’de olması büyük bir sıkıntı yaratabileceği uyarısında bulunuyor. Zira Çin’in stoklarını piyasaya sürmesi beklenmiyor. USDA, dünyadaki buğdayın yüzde 16’sını tüketen Çin’in yeni sezon başlarken dünya stokunun yüzde 46’sını elinde bulunduracağı, 2018/19 sezonunun sonunda ise payının yüzde 50’yi aşacağı tahminleri yürütülüyor. Bu, Çin’in stokunun 5 yıl öncesine kadar yüzde 135 artacağı anlamına geliyor.
Uzmanlar, sezonun sonunda en büyük 8 üreticinin elinde dünya stoklarının sadece yüzde 20’sinin yani dünyanın buğday ihtiyacını yalnızca 26 gün karşılayacak stok kalacağını varsayım ediyor. 10 sene önce bu ülkeler toplam stokun yüzde 30’unu elinde bulunduruyordu.
FİYATLAR BİR YILDA YÜZDE 25 ARTTI
Kuraklığın vurduğu buğdayın fiyatı 3 yılın en yüksek seviyesinde. Chicago Ticaret Borsası’nda (CBOT) Aralık vadeli buğday fiyatları dün yüzde 1.6 artarak 5.31 dolar/buşel seviyesine çıktı. Fiyatlarda son bir yıllık yükseliş yüzde 25’i aştı. gerçi fiyatların 2007/2008 krizinde gördüğü 13.34 dolarlık rekor seviyenin altında olması analistlere tarafından krizin her tarafta etmesini engelleyecek. Analistler ayrıca Kuzey Afrika ülkelerinin, stoklarının kriz döneminden daha yüksek olması sebebiyle daha iyi bir pozisyonda olduğunu söylüyor.
TÜRKİYE’DE EKİLİ BÖLGE AZALIYOR
Ziraat Mühendisleri Odası’nın 2018 yılı Buğday Raporu’na göre Türkiye’de 2000 yılında 92 milyon dekar alanda buğday ekimi yapılırken, 2017 yılında bu sayı 77 milyon dekara indi. Raporda bu yılın birincil yarısında 3 milyon ton buğday ithal edilerek 634 milyon dolar ödendiği ifade edildi.
Türkiye’de dekar başına buğday veriminin yıllar itibariyle büyüme kaydetmesine karşın ortalamanın dünya veriminin aşağıda olduğuna uyarı çekilen raporda, “2018 yılında ekim alanlarının daralması, girdi maliyetleri, verilen teşvikler, doğal afetler, buğday hastalıkları nedeniyle verim ve kalite düşüklüğü bekleniyor. 2018 yılı buğday imal tahmini yaklaşık 19,5 milyon ton” denildi.
