Aybüke SENGİR / email protected

Tıpatıp günümüzde olduğu gibi çok uzun yıllar önce de oyuncaklar hayatımızdaydı. Bununla ilgili birincil bulgular bütün 2.500.000 sene öncesine dayanıyor. Paleotik ve Neolitik dönemlere ait duvar resimleri ve kemikten aletler ile Tunç Çağı ’na ait çıngıraklar müzelerde hala yerini koruyor. Oyuncaklar ilk önce pişmiş toprak edinmek üzere, fil kadınsı, kemik, mermer, balmumu, cilt ve bezden yapılıyordu. Çoğunlukla elle şekillendiriliyordu. M.Ö. 5. yüzyıldan sonra kalıplarla yapılmaya başlandı. Ağaçtan, kemikten, topraktan, sırça ve metalden yapılan hammaddesi doğada yer alan her şeyle oyuncak yapılabiliyordu. Bu bilgileri Güncel Kazıbilim Dergisi’nden edindik.

ANTİK ÇAĞLARDA AŞIK OYUNLARI OYNANIYORDU

Oyunlar genel olarak, koyun ve keçi gibi hayvanların ön dizlerinde bulunan ve aşık adı verilen eklem kemiğiyle oynanıyordu. Aşık oyunu antik çağlarda hem çocuklar ayrıca de yetişkinler tarafından tercih edilen oyundu. Her aile çocuğunun sahip olabileceği aşık kemikleri, hesaplı durumlarına kadar bilye, bronz, fil dişi ya da camdan oluyordu.

PENTALİTHA GÜNÜMÜZDEKİ BEŞ TAŞLA AYNI

Kadın ve çocuklar arasında yaygın olan Pentalitha oyununda beş aşık kemiği kullanılıyordu. Oyuncu havaya bir aşık kemiği fırlatıyor ve o düşene değin yerden öteki aşık kemiğini alıp, düşmekte olan kemiği yakalıyordu. Bu oyun günümüzde beş taş olarak hala oynanıyor.

MİSKETİN ATASI EİS OMİLLAN

Erkek çocukların arasında yaygın olarak Eis Omillan, oyuncu göre kesin bir mesafeden aşık kemiği fırlatmak suretiyle yere çizilmiş daire içerisindeki aşık kemiklerinin daire dışına çıkarılmasıyla oynanıyordu. Bu bildiğimiz bilye oyununun atası.

TEK Mİ ÇİFT Mİ: PARİMPAR

Taş, fındık ve sikke kullanılarak oynanan Parimpar oyununda iki oyuncudan birini eline sakladığı aşık kemiklerinin toplamı tek mi çift mi diye soruluyor. Günümüzdeki tek mi çift mi oyunuyla benzer.

ANTİK ÇAĞDA OYUNCAKLAR

M.Ö 5. Yüzyılda aile oyuncaklarda pişmiş toprak, bez veya bronz kullanılarak eşek, beygir, domuz, köpek, horoz, kaz, fare, kaplumbağa, aslan, timsah gibi evcil ve yabani hayvanların minyatür halleri tekerlekli veya tekerleksiz şekilde üretiliyordu.

BİLDİĞİMİZ ÇINGIRAK: PLATAGİ

Genellikle 0-2 yaş grubu çocuklara hitap eden ve çıngırak olarak algılayabileceğimiz oyuncaklar, eski çağlarda genellikle pişmiş toprak, cilt, ahşap, kemik ya da bronzdan yapılıyordu. İçine de ses çıkarması için pişmiş toprak parçacıkları, tohum, boncuk veya kurt kadınsı konuyordu.

PLAGONES BEBEKLERİ BAKİRELİKTEN ANNELİĞE GEÇİŞİN SEMBOLÜYDÜ

Antik çağda pişmiş toprak, ahşap, kemik, fildişi, bilye, kumaş, deri, keten ve balmumu gibi değişik malzemelerden oyuncak bebekler yapılıyordu. Genelde kadın olarak şekillendirilen oyuncak bebeklerin erkek olanları da vardı. ilk olarak M.Ö 3. binde Mısır ’da görülen oyuncak bebekler M.Ö 8-7.yüzyılda Yunanistan ’da görülmeye başlıyor. M.Ö 5.yüzyıl ortalarından itibaren bebeklerin çıplak yapılmaya başlaması, çocukların onlara elbise giydirmesini sağlıyordu. Hatta eski Yunan ’da genç kızlar evlendiği vakit bakirelikten anneliğe geçişin sembolü olarak bebeklerini Artemis ilk kez elde etmek üzere Afrodit, Athena ya da Demeter ’e sunuyordu.

ERKEKLER OYUNCAK ARABALARI APOLLON VE HERMES ’E SUNARDI

Antik Devir ’da oyuncak arabalar, bir dingile bağlanmış iki veya dört tekerle bu tekerlerin taşıdığı bir platform, kasa veya oturma yerinden meydana geliyordu. Arabaların minik olanları iple çekilirken, büyük olanlarının içine çocuklar oturabiliyordu. Erkek çocukları da büyüdüğü süre oyuncak arabalarını Apollon ya da Hermes ’e sunuyordu.