VAR nedir, ne işe fayda

VAR sistemi, 2018-2019 sezonunda Spor Toto Süper Lig, TFF Süper Kupa, Ziraat Türkiye Kupası çeyrek final, sanki final ve final müsabakaları ile Spor Toto 1. Lig playoff müsabakalarında uygulanacak. Video Asistan Hakem sistemi, FIFA Dünya Kupası, Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL), Avustralya, Belçika, Brezilya, Çin, Çekya, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Güney Kore, Hollanda, Polonya, Portekiz, Katar ve ABD’de devreye girdi. VAR’ın bir takım ilkeleri şöyle:
– Video teknolojisi yalnızca maçın seyrini değiştiren kararlardaki keskin hataları düzeltmek için ve gözden kaçan önemli olaylarda kullanılacak. Gol, penaltı/penaltı değil, aracısız ihraç ve yanlış oyuncuya kart verilmesi (mesela; hakemin yanlış oyuncuya uyarı vermesi/ihraç etmesi) kararlarında VAR devreye girecek. – Nihai karar defalarca hakem kadar verilecek. – İncelemeyi yalnızca hakem başlatabilir. VAR, hakeme yalnızca inceleme önerisinde bulunabilir. – Analiz süreci ne olursa olsun, kararı hızla analiz etmek için herhangi bir vakit baskısı yok. – Oyuncular ve takım görevlileri hakemin etrafını sarmamalı ya da eğer bir karar incelenecekse, inceleme sürecini ya da nihai kararı etkileme girişiminde bulunmamalıdır. “Analiz işareti” kullanan bir oyuncu sarı kart alacak. VAR kullanımı ile yalnızca aşağıdaki olaylar incelenebilir: Goller: Golden önce golün geçersiz olması için bir ihlalin olup olmadığını anlatmak. Penaltı: Verilen veya verilmeyen bir penaltı kararında açık bir hata olup olmadığını tahsis etmek. Yanlış oyuncuya kart verilmesi: Hakemin ihlal yapan takımdan hatalı oyuncuya öğüt veya ihraç vermesi durumunu veya hangi oyuncunun cezalandırılması gerektiğini bildirmek. Doğrudan Doğruya kırmızı kartlar: Bahşedilen veya verilmeyen bir ihraç kararında açık bir hata olup olmadığını söylemek. VAR, video işletim odasındaki (VOR) TV ekranlarından oyunu izler. VAR, maçın seyrini değiştiren (Gol, penaltı, kırmızı kart, yanlış oyuncuya kart) bir durumda herhangi bir potansiyel bariz hatanın yapılıp yapılmadığını veya ciddi bir olayın, ihlalin gözden kaçıp kaçmadığını bakmak için her durumu, kararı otomatik bir şekilde denetleme eder. Eğer bir analiz gerekmiyorsa, hakemle iletişime lüzum yoktur. Buna “Sessiz denetim” adı verilir. Eğer bir “Kontrol” bir olayın incelenmesi gerektiğine dikkat çekici ediyorsa, hakem anında bilgilendirilir. Eğer hakem manâlı bir hatanın gerçekleşmiş ya da önemli bir şeyin gözden kaçmış olmasından şüphelenirse de bir analiz istek edebilir. Video Yardımcı Hakem sisteminde incelemeyi sadece hakem başlatır. Hakem, kendisi ve yardımcılarının olayı açık açık gördüğüne ve bu sebeple bir inceleme gerekmediğine karar verebilir. Oyun durdurulmadan hakemin bir çözümleme istemesi durumunda, oyun, iki takımın da iyi bir hücum ihtimalinin bulunmadığı “tarafsız” bir bölgeye/duruma gelir gelmez durdurulur. Hakem, bir TV ekranı çerçevesini görsel bir şekilde göstererek, analiz sürecinin başlatıldığını açıkça göze çarpan eder. Oyunun tekrar başlaması inceleme sonuna kadar geciktirilir. Hakemler, “ihlali gerçekleştiren” takım/oyuncunun, incelemeyi engellemek için oyunu tekrar başlatma girişimlerini önler. Goller, penaltı pozisyonları ve bariz gol şansının engellenmesi ihlallerinde, hakem oyunu, bahse konu olaya yol açan hücum hareketinin başlangıcından itibaren ve eğer ilgili ise oyunun o aşamasının başlangıcında topun hakimiyetinin nasıl kazanılmış olduğunu inceleyebilir. Oyun kuralları, oyun bir kere tekrar başlatıldıktan sonradan oyunu yeniden başlatma kararlarının (köşe vuruşları, taç atışları vb.) değiştirilmesine müsaade etmez, bu nedenle yeniden başlatma kararları incelenemez. Inceleme sürecinin sonunda, hakem nihai kararını verecek ve incelemenin sonucunu açık bir şekilde gösterecek, her türlü disiplin cezasını verecek, değiştirecek veya iptal edecek (uygun olduğunda) ve oyunun içten bir şekilde her tarafta başlatılmasını sağlayacaktır. Hakemin kararı yalnızca video incelemesi bariz bir hatayı gösteriyorsa istikrarsız. Hiçbir aşamada herhangi bir kimsenin hakem analiz alanına girmesine müsade verilmez. Bunu yapan oyuncu öğüt alacak (sarı kart) ve takım görevlileri de teknik alan dışına çıkarılacaklar. Hakem, TV işareti yapan oyuncuyu ihtar ile cezalandıracak. Antrenörlerin veya oyuncuların tahlil istek etmeleri elbette yasak. Aşağıdaki hallerde hakem veya yardımcı hakem düdük çalmayı ya da bayrak kaldırmayı geciktirecektir: 1- Bir oyuncunun gol atmak üzere olduğu aniden hakemin ya da yardımcı hakemin güvenilmez kaldığı bir ihlalde (ofsayt ve topun oyun alanından çıkması dahil). 2- Cinayet alanı içinde ya da penaltı alanına dürüst bir oyuncunun net bir hamle durumunda yapılan bir ihlal durumunda. VAR kullanılmadığında maçın süresi ortalama 94.47 dakika ve eklenen kayıp zaman 287 saniyeyken VAR kullanıldığında bu vakit ortalama 95.47 dakika ve eklenen kayıp vakit 347 saniyedir. VAR sistemi maç süresini ortalama sadece 60 saniye uzatmaktadır. Bu zaman toplam zamanın sadece %1.34 ’ünü oluşturmaktadır. VAR Sözlüğü: Video Yardımcı Hakem (VAR): Hakemin maçın gidişatını etkileyen belirgin bir hatayı (ya da gözden kaçırılan önemli bir olayı) düzeltmesi için kamera görüntülerinden veri aktararak yardım etmek üzere atanan halen devir yapan ya da eski bir hakem. Video Muavin Hakem Asistanı (AVAR): VAR’a yardım etmek üzere atanan halen ödev yapan veya eski bir hakem. Hamle Açılış Aşaması (APP): Bir gol, penaltı olayı ya da keskin bir gol şansının engellenmesi ihlali için oyunun incelenebilir periyodunun “başlangıç noktası”. Gole, penaltı olayına ya da belirgin bir gol şansının engellenmesi ihlaline neden olan atak hareketinin başlangıcıdır ve eğer ilgiliyse, oyunun o aşamasının başlangıcında topun hakimiyetinin nasıl kazanıldığıdır (fakat atağı başlatan bir her tarafta başlama değil). Sahada Çözümleme (OFR): Hakemin, hakem analiz alanında (RRA) kamera görüntülerini izlemeye karar vermesi. Hakem Inceleme Alanı (RRA): Oyun alanının dıştan, hakemin kamera görüntülerini izleyebileceği “görünür” yer. Tekrar Oynatma Operatörü (RO): Video işletim odasında (VOR) VAR ’a yardımcı olan teknik bilgiye sahip birey. Inceleme Asistanı (RA): Hakem analiz alanında (RRA) hakeme yardım eden kişi. Sessiz teftiş: VAR bir kararı/olayı kontrol eder, ama hakemle irtibat kurmaz (keskin hata saptama edilmemiştir). Video İşletim Odası (VOR): VAR, AVAR ve RO ’nun vb. maçı izlediği ve yayıncının video görüntülerine bağımsız olarak erişilip teftiş edilebildiği oda/bölge; stadyumda/yakınında veya daha merkezi bir konumda olabilir (örn. maç merkezi)